چسبیدن نقطه به کاراکتر بعد در قلم XB Kayhan هنگام استفاده از کشیدگی

Question

اگر چیزی همانند «یی» را با کشیدگی و بدون کشیدگی با قلم XB Kayhan حروف‌چینی کنیم متوجه می‌شویم که پهنای «یی» در هنگام استفاده از کشیدگی کمتر از پهنای طبیعی آن بدون استفاده از کشیدگی است.

\documentclass{article}
\usepackage[Kashida]{xepersian}
\settextfont{XB Kayhan}[Scale=30]
\begin{document}
\KashidaOff
یی

\KashidaOn
یی
\end{document}

همانطوری که مشخص است پهنای کم موجب شده است تا نقطه به کاراکتر بعد بچسبد. ریشه مشکل کجاست؟

Answer 1

برای اینکه بتوانم ریشه مشکل را نشان بدهم از بسته زی‌پرشین استفاده نمی‌کنم همینطور از لاتک استفاده نمی‌کنم بنابراین از فرمت Plain TeX و موتور زی‌تک در پائینترین سطح استفاده می‌کنم تا بفهمم مشکل چه زمانی و چرا رخ می‌دهد.

برای حروف‌چینی «یی» می‌توان به جای وارد کردن آن بصورت مستقیم از \char"06CC\char"06CC یا \char"06CC\char"200D\char"06CC استفاده کرد. زمانی که بین دو کاراکتر را intrrupt می‌کنیم مثلا با \kern0pt مشکل پدیدار می‌شود.

\TeXXeTstate=1 % enable TeX--XeT algorithm
\everypar{\beginR} % not as sophisticated as what the bidi 
                              % package does but should be fine for the
                              % purpose here

\font\testfont="XB Kayhan" at 300pt
\testfont

\char"06CC\char"200D\char"06CC

\char"06CC\char"200D\kern0pt\char"200D\char"06CC


\bye

اینطور که به نظر می‌رسد وقتی دو کاراکتر کنار هم قرار می‌گیرند موتور زی‌تک به واسطه harfbuzz شکل متفاوت‌تری از «یی» را در قلم قرار می‌دهد که پهنای مناسبی دارد اما اگر بین دو کاراکتر را interrupt کنیم تا دو کاراکتر جدا از هم به نظر بیایند آنگاه پهنا کمتر خواهد بود و نقطه‌ها برخورد خواهند کرد با کاراکتر بعدی. حتی اگر از initial و final form کاراکتر U+06CC استفاده کنیم و بین دو کاراکتر را interrupt کنیم باز مشکل رخ می‌دهد.

\TeXXeTstate=1 % enable TeX--XeT algorithm
\everypar{\beginR} % not as sophisticated as what the bidi 
                              % package does but should be fine for the
                              % purpose here

\font\testfont="XB Kayhan" at 300pt
\testfont

\char"FBFE\kern0pt\char"FBFD


\bye

اما اگر به جای کاراکتر گلیف مورد نظر را قرار دهیم مشکلی وجود نخواهد داشت.

\TeXXeTstate=1 % enable TeX--XeT algorithm
\everypar{\beginR} % not as sophisticated as what the bidi 
                              % package does but should be fine for the
                              % purpose here

\font\testfont="XB Kayhan" at 300pt
\testfont

\XeTeXglyph\the\XeTeXcharglyph"FBFE\kern0pt
\XeTeXglyph\the\XeTeXcharglyph"FBFD


\bye

تا جایی که من آزمایش کردم این مشکل تنها در قلم‌های XB وجود دارد (البته همه قلم‌های XB این مشکل را ندارند به عنوان نمونه قلم XB Yas این مشکل را ندارد).

دلیل اصلی به نظر میاد این هست که دو نوع final form از U+066C وجود داره:

\TeXXeTstate=1 % enable TeX--XeT algorithm
\everypar{\beginR} % not as sophisticated as what the bidi 
                              % package does but should be fine for the
                              % purpose here

\font\testfont="XB Kayhan" at 300pt
\testfont

\char"FBFD

\XeTeXglyph\the\XeTeXcharglyph"FBFD

\bye