امروز صبح با دکتر حسن دلبری عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی در این خصوص صحبتی داشتم.
۱- در خصوص پرسش بالای خودم «گر قرار باشد در فرم فارسی آن مثلا پ جایگزین ب شود، تکلیف ب چه خواهد شد؟» گفتند: قرار نیست که پ جایگزین ب شود. بلکه در تبدیل یک عبارت فارسی به معادل عددی آن بر حسب حروف ابجد، برای پ همان مقدار ب (۲) درنظر گرفته می‌شود.
۲- در خصوص ترتیب شماره‌گذاری که بحث اصلی ما هم هست، ایشان گفتند:«به گمان من ترتیب عددی مقدم بر ترتیب ابجد نبوده است، ترتیب ابجد، هوز و ... از قدیم بوده است و بعدا این شماره‌ها روی آنها وضع شده‌اند. در استفاده از حروف ابجد برای شماره‌گذاری صفحات، همیشه همان فرم ابجد، هوز، حطی، کلمن و ... استفاده شده است. فرض کنید برای حروف انگلیسی معادل عددی مشابه ابجد وضع شود، آیا در این صورت بعد از حرف دهم (J) ازJA,JB,... برای شماره‌گذاری استفاده می‌شود؟»
ایشان گفتند که الان منبعی برای گفته‌هایشان ندارند ولی چنین به نظرشان می‌رسد.
مقداری جستجو کردم و قراینی مبتنی بر صحت نظر ایشان یافتم:
- ابجد، ترتیب و ترکیب قدیم حروف الفبای عربی که عبارتست از: ا، ب، ج، د، ه، و، ز، ح، ط، ی، ک، ل، م، ن، س، ع، ف، ص، ق، ر، ش، ت، ث، خ، ذ، ض، ظ، غ. از این حروف هشت کلمه ساخته‌اند بدین ترتیب: ابجد، هوز، حطی، کلمن، سعفص، قرشت، ثخذ، ضظغ. برای هر یک از این حروف عددی معین کرده‌اند به نام حساب ابجد یا حساب جُمَُل ...:
http://fa.wiktionary.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%AC%D8%AF
- اَبْجَد (ا، ب، ج، د)، ترکیب ٤ صامت نخست از صامتهای بیست و دوگانۀ سامی ـ عربی که از باب اختصار بر ترتیب کهن الفبای عربی اطلاق شده است. ... این حروف بیست و دوگانۀ فنیقی در زبان عربی (و شاید هم در عبری و سریانی) ظاهراً برای آسانی حفظ، به ۶ گروه تقسیم شده است: اَبْجَدْ، هَوَّزْ، حُطّی، کَلَمَنْ، سَعْفَصْ، قَرَشَتْ... ترتیب این صامت‌ها بی‌گمان از زمانهای دور همین بوده است، زیرا در برخی نگارش‌های عبری کهن (مثلاً سفال نوشته‌های سامره در فلسطین )، بعضی از علائم، احتمالاً بر عدد دلالت داشته است و اگر به حرف ، ارزش عددی می‌دادند، ناچار ترتیب را نیز باید مراعات می‌کردند:
http://wikifeqh.ir/%D8%A7%D8%A8%D8%AC%D8%AF
- حروف اَبجَد شیوه‌ای برای مرتب‌سازی حروف زبان عربی است که بر پایه الفبای اولیه خط فنیقی مرتب شده‌اند. گاهی از این شیوه در شماره‌گذاری موارد یا صفحات به کار می‌رود:
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%AC%D8%AF
پاسخ ایشان حداقل برای من قانع کننده بود. صحبت ایشان با فرم محاسبه متناظر عددی ابجد یک حرف یا عبارت که آقا وفا اشاره کردند منافاتی ندارد. بله اگر خواسته باشیم معادل عددی ابجد یک عبارت را دربیاوریم روش محاسبه آقا وفا کاملا درست است. اما در شماره‌گذاری بر اساس ابجد، هدف شماره‌گذاری بر اساس ترتیب ابجد حروف الفبای عربی است و نه شماره‌گذاری عددی و تبدیل هر عدد به متناظر حرفی خود در حساب ابجد.
بی‌ربط به اصل موضوع: در سال ۱۳۷۱ آقای دکتر مجید میرزاوزیری در کلاس حل تمرین درس توابع مختلط به نکته ظریفی اشاره کردند: ترتیب «کلمن» ابجد را تقریبا در فارسی (ک،ل،م،ن) و انگلیسی (K,L,M,N) هم داریم.
توسط
محمود امین‌طوسی
(3.8k امتیاز)
