تفاوت در شکستن پاراگ به سطر کی در کانتکست به وجود می‌آید و دلیل آن چیست؟

Question

در یکی از پاسخ‌های این پرسش و پاسخ، ذکر گردید که کد کانتکست زیر

 \font\testfont=name:Yas:%
     mode=node;analyze=yes;language=dflt;script=arab;ccmp=yes;%
     init=yes;medi=yes;fina=yes;isol=yes;%
     mark=yes;mkmk=yes;kern=yes;curs=yes;%
     liga=yes;dlig=yes;rlig=yes;clig=yes;calt=yes %
     at 12pt
\starttext
\pardir TRT
\textdir TRT
\testfont
\input line-skip-txt.tex

\stoptext

و فایل زی‌تک بصورت زیر:

\documentclass[12pt]{article}
\usepackage[RTLdocument]{bidi}
\font\testfont="Yas:script=arab" at 12pt
\begin{document}
\hsize=426.78743pt
\parindent=0pt
\testfont
\input{line-skip-txt}
\end{document}

در هر دو فایل line-skip-txt.tex به کار رفته که محتویات آن بصورت زیر است:

کنون ای خردمند وصف خرد بدین جایگه گفتن اندرخورد
کنون تا چه داری بیار از خرد که گوش نیوشنده زو برخورد
خرد بهتر از هر چه ایزد بداد ستایش خرد را به از راه داد
خرد رهنمای و خرد دلگشای خرد دست گیرد به هر دو سرای
ازو شادمانی وزویت غمیست وزویت فزونی وزویت کمیست
خرد تیره و مرد روشن روان نباشد همی شادمان یک زمان
چه گفت آن خردمند مرد خرد که دانا ز گفتار از برخورد.
%
کسی کو خرد را ندارد ز پیش دلش گردد از کردهٔ خویش ریش
هشیوار دیوانه خواند ورا همان خویش بیگانه داند ورا
ازویی به هر دو سرای ارجمند گسسته خرد پای دارد ببند
خرد چشم جانست چون بنگری تو بی‌چشم شادان جهان نسپری
نخست آفرینش خرد را شناس نگهبان جانست و آن سه پاس
سه پاس تو چشم است وگوش و زبان کزین سه رسد نیک و بد بی‌گمان
خرد را و جان را که یارد ستود و گر من ستایم که یارد شنود
حکیما چو کس نیست گفتن چه سود ازین پس بگو کافرینش چه بود
تویی کردهٔ کردگار جهان ببینی همی آشکار و نهان
به گفتار دانندگان راه جوی به گیتی بپوی و به هر کس بگوی
ز هر دانشی چون سخن بشنوی از آموختن یک زمان نغنوی
چو دیدار یابی به شاخ سخن بدانی که دانش نیاید به بن.
%
از آغاز باید که دانی درست سر مایهٔ گوهران از نخست
که یزدان ز ناچیز چیز آفرید بدان تا توانایی آرد پدید
سرمایهٔ گوهران این چهار برآورده بی‌رنج و بی‌روزگار
یکی آتشی برشده تابناک میان آب و باد از بر تیره خاک
نخستین که آتش به جنبش دمید ز گرمیش پس خشکی آمد پدید
وزان پس ز آرام سردی نمود ز سردی همان باز تری فزود
چو این چار گوهر به جای آمدند ز بهر سپنجی سرای آمدند
گهرها یک اندر دگر ساخته ز هرگونه گردن برافراخته
پدید آمد این گنبد تیزرو شگفتی نمایندهٔ نوبه‌نو
ابر ده و دو هفت شد کدخدای گرفتند هر یک سزاوار جای.
%
در بخشش و دادن آمد پدید ببخشید دانا چنان چون سزید
فلکها یک اندر دگر بسته شد بجنبید چون کار پیوسته شد
چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ زمین شد به کردار روشن چراغ
ببالید کوه آبها بر دمید سر رستنی سوی بالا کشید
زمین را بلندی نبد جایگاه یکی مرکزی تیره بود و سیاه
خور و خواب و آرام جوید همی وزان زندگی کام جوید همی
نه گویا زبان و نه جویا خرد ز خاک و ز خاشاک تن پرورد
نداند بد و نیک فرجام کار نخواهد ازو بندگی کردگار
چو دانا توانا بد و دادگر از ایرا نکرد ایچ پنهان هنر
چنینست فرجام کار جهان نداند کسی آشکار و نهان.
%
چو زین بگذری مردم آمد پدید شد این بندها را سراسر کلید
سرش راست بر شد چو سرو بلند به گفتار خوب و خرد کاربند
پذیرندهٔ هوش و رای و خرد مر او را دد و دام فرمان برد
ز راه خرد بنگری اندکی که مردم به معنی چه باشد یکی
مگر مردمی خیره خوانی همی جز این را نشانی ندانی همی.
%
ترا از دو گیتی برآورده‌اند به چندین میانجی بپرورده‌اند
نخستین فطرت پسین شمار تویی خویشتن را به بازی مدار
شنیدم ز دانا دگرگونه زین چه دانیم راز جهان آفرین
نگه کن سرانجام خود را ببین چو کاری بیابی ازین به گزین
به رنج اندر آری تنت را رواست که خود رنج بردن به دانش سزاست
چو خواهی که یابی ز هر بد رها سر اندر نیاری به دام بلا
نگه کن بدین گنبد تیزگرد که درمان ازویست و زویست درد
نه گشت زمانه بفرسایدش نه آن رنج و تیمار بگزایدش
نه از جنبش آرام گیرد همی نه چون ما تباهی پذیرد همی.
%
ز یاقوت سرخست چرخ کبود نه از آب و گرد و نه از باد و دود
به چندین فروغ و به چندین چراغ بیاراسته چون به نوروز باغ
روان اندرو گوهر دلفروز کزو روشنایی گرفتست روز
ز خاور برآید سوی باختر نباشد ازین یک روش راست‌تر
ایا آنکه تو آفتابی همی چه بودت که بر من نتابی همی.
%

در هر دو سیستم شکستن پاراگراف به سطر یکی است. حال پرسش این است که شکستن پاراگراف به سطر چه زمانی در کانتکست رخ می‌دهد و دلیل آن چیست؟

Answer 1

کانتکست پیشتبانی بسیار سطحی از تعدادی از زبان‌ها دارد. به عنوان نمونه زبان آلمانی با کد de و زبان پارسی با کد pe. اگر زبان اصلی را به pe تغییر دهیم، هیچ تفاوتی در شکستن پاراگراف به سطر ایجاد نمی‌شود:

 \font\testfont=name:Yas:%
     mode=node;analyze=yes;language=dflt;script=arab;ccmp=yes;%
     init=yes;medi=yes;fina=yes;isol=yes;%
     mark=yes;mkmk=yes;kern=yes;curs=yes;%
     liga=yes;dlig=yes;rlig=yes;clig=yes;calt=yes %
     at 12pt
\mainlanguage[pe]
\starttext
\pardir TRT
\textdir TRT
\testfont
\input line-skip-txt.tex

\stoptext

برای دیدن تفاوت کافی است، یک کد معادل برای هر زبانی (فرق نمی‌کند که این زبان چه باشد) تعریف کرد و سپس زبان را با این کد معادل فعال کرد. برای اینکه نشان دهم که شکستن پاراگراف به سطر در کانتکست هیچ ارتباطی به زبان پارسی ندارد و تنها یک باگ است، کد HeilHitler را معادل زبان آلمانی می‌کنیم و آن را فعال می‌کنیم:

 \font\testfont=name:Yas:%
     mode=node;analyze=yes;language=dflt;script=arab;ccmp=yes;%
     init=yes;medi=yes;fina=yes;isol=yes;%
     mark=yes;mkmk=yes;kern=yes;curs=yes;%
     liga=yes;dlig=yes;rlig=yes;clig=yes;calt=yes %
     at 12pt
\installlanguage [HeilHitler][default=de]
\mainlanguage[HeilHitler]
\starttext
\pardir TRT
\textdir TRT
\testfont
\input line-skip-txt.tex

\stoptext

همانطور که در خروجی دیده می‌شود شکستن پاراگراف به سطر حالا متفاوت است که به وضوح و آشکارا تنها یکی از میلیون‌ها باگ کانتکست را نشان می‌دهد.

نتیجه: شکستن پاراگراف به سطر در زی‌پرشین با تک Knuth سازگار است اما کانتکست سازگاری با تک Knuth ندارد.