از چه سیستم عاملی استفاده می‌کنی؟ چه نوع کامپیوتری داری؟
من در حال حاضر دو تا کامپیوتر دارم. یکی یک iMac بیست و هفت اینچ ساخت نیمه دوم سال ۲۰۱۱ هست و دیگری یک MacBook Pro پانزده اینچ ساخت سال ۲۰۱۹ هست. در هر دو کامپیوتر از سیستم عامل Macintosh استفاده می‌کنم.
از چه توزیع تک‌ی استفاده می‌کنی؟
همانطوری که در این پرسش و پاسخ اشاره کردم، من از نسخه MinimalTeX مک‌تک استفاده می‌کنم که یک توزیع تک کوچک براساس تک‌لایو هست که خیلی کوچک هست و فقط شامل Plain TeX هست. بنابراین من دسترسی به لاتک یا کانتکست ندارم و علاقه‌ای هم به استفاده از این فرمت‌ها ندارم.
از چه موتور تک و فرمت تک استفاده می‌کنی و چرا؟
من از موتور تک کنوث اصلی (برنامه tex) و فرمت Plain TeX استفاده می‌کنم. برای رسم شکل‌ها و سایر کارهای گرافیکی بیشتر از متاپست استفاده می‌کنم. گاهی اوقات برای کارهای گرفیکی از زبان برنامه‌نویسی PostScript استفاده می‌کنم. وقتی تک رو روی فایل ورودی Plain TeX اجرا می‌کنم یک فایل dvi می‌گیرم فایل dvi رو با برنامه dvips به فایل ps تبدیل می‌کنم و در آخر فایل ps رو با برنامه ps2pdf به PDF تبدیل می‌کنم. همه این کارها خودکار توسط ویرایشگر تک انجام میشه. اینکه چرا از این ابزار استفاده می‌کنم چندین دلیل ممکنه داشته باشه: نخست اینکه روش کار من با تک تاثیر گرفته از کنوث هست (اگر کمی جستجو کنید می‌بینید که ابزاری که من استفاده می‌کنم تا حد زیادی شباهت به ابزاری که کنوث استفاده می‌کنه داره). دلیل بعدی اینه که فرمت Plain TeX به من اجازه می‌ده که هنگام حروف‌چینی یک نوشتار همانند یک ریاضی‌دان فکر کنم (احساسی که من هرگز با لاتک و سایر فرمت‌های دیگه نداشتم). دلیل آخر می‌تونه این باشه که من تک رو با استفاده با این ابزار برای نخستین بار یاد گرفتم و برام آشنایی بیشتری دارند و راحت‌تر هستند.
از چه ویرایشگر تک استفاده می‌کنی؟
من از TeXShop استفاده می‌کنم.
یک بستر مناسب برای حروف‌چینی پارسی در تک چیه و باید چه ویژگی‌هایی داشته باشه؟
یک بستر مناسب و ایده‌ال برای حروف‌چینی پارسی در تک از دید من به دو بخش تقسیم میشه: بخش نخستش اینه که زبان پارسی دارای ویژگی‌های خاصی هست و انجام همه این کارها در سطح ماکرو امکان‌پذیر نیست. بنابراین نیاز به توسعه یک موتور حروف‌چین تک که ابزار لازم رو برای حروف‌چینی پارسی در تک فراهم می‌کنه لازم ضروریه. در کنار توسعه موتور حروف‌چین با توجه به ابزار بدوی که موتور حروف‌چین در اختیار قرار می‌ده و برای آزمایش ویژگی‌هایی که موتور حروف‌چین در اختیر قرارمی‌ده احتیاج به ماکرونویسی در سطح بالاتر هست. تلاش برای حروف‌چینی پارسی فقط در سطح ماکرو بیهوده است و همانند این می‌مونه که شما روی یک مسیره دایره مانند در حرکت هستید و بعد از مدتی به نقطه آغازتون برمی‌گردید بدون اینکه پیشرفت قابل توجهی داشته باشید بنابراین توسعه یک موتور حروف‌چین تک که پاسخگوی ویژگی‌های زبان پارسی هست ضروریه.
در این پرسش اشاره کردی که بعضی افراد کتاب تک کنوث رو یک شبه خوندند و بعضی افراد بعضی بخش‌ها رو چندین بار خوندند، خودت جزو کدوم دسته بودی؟
با اینکه من دوست دارم بگم من این کتاب رو یک شبه خوندم اما این موضوع حقیقت نداره. من برای خوندن و فهمیدن این کتاب struggle داشتم و برام سخت بود. یک دور خوندن کتاب یک ماه کامل طول کشید و بعد از این یک بار باز هم همه جای کتاب رو درست متوجه نشدم. چندین بار این کتاب رو خوندم و چندین سال گذشت تا بتونم همه مطالب کتاب رو بصورت شفاف متوجه بشم. بنابراین اگر خوندن این کتا براتون سخته همیچوقت ناامید نشید و دست از خوندنش برندارید. فهم کامل کتاب نیاز به پافشاری و فکر کردن و همچنین کار کردن با تک داره. پیشنهاد می‌کنم برای مدتی که دارید این کتاب رو می‌خونید فقط از فرمت Plain TeX و موتور تک اصلی کنوث استفاده کنید. همچنین توجه داشته باشید که من برای نسختین بار این کتاب رو در ۱۲ سالگی خوندم و دسترسی به کامپیوتر نداشتم بنابراین این شاید مقداری توضیح بده چرا خوندن این کتاب برای یک نوجوان ۱۲ ساله سخت بوده.
اگر بخواهم در مورد تک بیشتر بدونم بعد از خوندن کتاب تک کنوث چه منابع دیگری رو پیشنهاد می‌کنی؟
با خوندن کتاب تک شما تنها نحوه استفاده از تک رو یاد می‌گیرید. بعد از خوندن این کتاب اگر باز هم علاقه دارید که بیشتر در مورد تک بدونید کتاب TeX: The Program رو بخونید. این کتاب دارای تمام جزیییات تک، الگوریتم‌ها و تصمیم‌هایی که کنوث در روند طراحی تک گرفته هست. برای اطلاعات بیشتر این پرسش و پاسخ را ببینید.
به چه شاخه‌ای از ریاضی علاقه داری؟
من همیشه به Number Theory یا با نام‌های دیگرش Arithmetic یا Higher Arithmetic علاقه داشتم. علاقه نخستین من به این شاخه با خوندن کتاب An Introduction to the Theory of Numbers نوشته Hardy و Wright در دبرستان شکل گرفت. حالا که این را گفتم ذکر این نکته هم لازم باشه که من هیچوقت توی هیچ مسابقه ریاضی یا المپیاد ریاضی شرکت نکردم و مدالی توی المپیاد ریاضی و سایر ماسبقه‌های ریاضی ندارم (این را برای این گفتم که خیلی‌ها فکر می‌کنند من مدال المپیاد ریاضی دارم) اما همیشه علاقه خیلی زیادی به ریاضی داشتم با اینکه علاقه زیادی به ریاضی داشتم مهارتم در ریاضی تا سال هشتم مدرسه خیلی ضعیف بود و خوندن کتاب Basic Mathematics نوشته Serge Lang باعث شد که ریاضیم بهتر بشه و بیشتر از مطالعه ریاضی لذت ببرم. در دوران دانشگاه این علاقه به Number Theory قوی‌تر شد چون دوست داشتم فقط یک شاخه از ریاضیات رو ندونم و به شاخه‌های مختلفی از ریاضیات دسترسی داشته باشم و Number Theory دقیقا شاخه‌ای از ریاضیات هست که ارتباط تنگانگی با شاخه‌های دیگر ریاضیات داره. به عنوان چند نمونه Arithmetic geometry، Arithmetic Topology, Additive number theory, Arithmetic combinatorics, Arithmetic Dynamics, و ...
الان روی چی داری کار می‌کنی؟
اگر پرسش در مورد تک هست، من روی بسته جدیدم persiantex کار می‌کنم. در کنار اون حدود دو سالی هست که بصورت آزمایشی دارم روی یک موتور حروف‌چین تک برای حروف‌چینی زبان پارسی کار می‌کنم اما هنوز پیشرفت چندانی نداشتم و در وضعیتی نیست که آماده انتشار داشته باشه با این حال اعتیاد زیادی به توسعه موتور پیدا کردم و علاقه زیادی به این کار دارم. منبعی که بیشتر برای این کار استفاده می‌کنم کتاب TeX: The Program و سورس برنامه تک یا همون فایل tex.web هست.
چه چیزی سبب شد که شما در ۱۲ سالگی به این کتاب علاقه‌مند شوید؟ و یا به بیان دیگر دسترسی به این کتاب این قدر برای شما ساده بود؟ من تا آنجایی که خاطرم هست آن زمان که دانشجو بودم در کتابخانه دانشگاه شریف یک نسخه کپی از کتاب لامپورت پیدا کردم و از کتاب تک کنوث خبری نبود! (البته الان را نمیدانم وضع چگونه است بالاخره ۱۵ سال گذشته و همه دنیا تغییر کرده
یک معلم ریاضی در مدرسه داشتم که یک چینی سنگاپوری به نام Ray Tan بود. برای امتحان ریاضی ایشون سوال‌ها رو با تک حروف‌چینی می‌کرد. برای من زیبایی حروف‌چینی ریاضی جالب بود و وقتی ازش سوال کردم این سوال‌ها رو چجوری حروف‌چینی کردی گفت با تک و کتاب تک کنوث رو معرفی کرد و تونستم نخسه‌ای که اون داشت رو دو هفته‌ای به امانت بگیرم اما بعد از دو هفته کتابش باید پس می‌دادم و وقتی ازش پرسیدم که آیا می‌تونم کتاب رو مدت بیشتری پیش خودم نگه دارم پاسخش منفی بود. بنابراین از پدرم خواستم کتاب رو برام سفارش بده و حدود یک ماهی طول کشید تا از آمریکا به استرالیا برسه.
آثار چه نویسندگانی رو دوست داری؟
من کتاب زیاد می‌خونم اما تنها کتاب ریاضی و به رمان و شعر علاقه‌ای ندارم. نویسنده کتاب‌های ریاضی که writing style شو رو دوست دارم و نویسنده مورد علاقه‌ام هست Serge Lang هست که یک Number theorist هست. تا جای ممکن بیشتر کتاب‌هام فرمت pdf و epub دارند و روی icloud هستند که اونها رو روی یک iPad Pro 2020 (نسل چهارم) می‌خونم. این نوع کتاب خیلی برام راحته چون مجبور نیستم کتاب فیزیکی رو با خودم از اینور به اونور بکشم. البته کتاب‌های فیزیکی هم دارم که نتونستم نسخه pdf یا epubشون رو بخرم. روی iPad دقیقا ۴۰۲ کتاب ریاضی دارم و ۴ تا کتاب برنامه‌نویسی. کتاب‌های ریاضیم همه کتاب‌های Springer هستند و باور بکنید یا نه همه ۴۰۲ کتاب رو خریدم. کتاب‌های برنامه‌نویسیم در ارتباط با زبان‌های برنامه‌نویسی Pascal، WEB و CWEB هستند (منظورم از WEB در اینجا literate programming هست که کنوث ابداع کرده). کتاب‌های ریاضی که دارم در مورد شاخه‌های مختلف ریاضی هست و بیشتر سعی می‌کنم کتاب‌های ریاضی رو بخونم که توسط Number Theoristها نوشته شده باشه. به عنوان نمونه من هرگز کتاب Mathematical Analysis نوشته Rudin رو نخوندم. کتاب Undergraduate Analysis نوشته Serge Lang رو خوندم به جاش.
من زیاد اهل note برداشتن نیستم با این حال همه یاداشت‌هام (نکاتی که حین خوندن کتاب به ذهنم می‌رسه) رو با Apple Pencil نسل دوم و با استفاده از برنامه‌های Notability و GoodNotes می‌نویسم که باز این خوبی رو داره که همه یاداشت‌هام یکجا هستند و لازم نیست دفتر یا کاغذ فیزیکی رو با خودم از این ور به اون ور بکشم. همچنین iPad هم مجهز به Magic Keyboard هم هست.
