قرار دادن یک زیرنویس و شماره بیت در انتهای آن

Question

با درود
در فایل پیوست، یک بیت در انتها زیرنویس دارد. حالا می‌خواهیم که شماره بیت را هم در آخر آن اضافه کنیم. ظاهراً دو زیرنویس متوالی که امکان (به گمان من) ندارد. پس یک راه حل این است که شماره بیت را در انتهای بیت و در جلوی آن بنویسیم، در این صورت قالب شعر به هم می‌ریزد. راه حل چیست؟

Comments

۱. خروجی مطلوب‌تون برای روش «دو زیرنویس متوالی» رو می‌تونین با یه اسکرین‌شات نشون بدین؟
۲. منظورتون از «قالب شعر به هم می‌ریزد» دقیقاً چیه؟ اینه که پهنای ۲ بیت آخر از ۲ بیت اول بیشتر شده یا فاصله بین کلمات ۲ بیت آخر زیاد شده یا چی؟

---

۱) نه تنها پهنا بیشتر شده بلکه انتهای بیت‌ها در یک راستا نیست. و شمارهٔ بیت دوم باعث فرورفتگی متن آن بیت است و این یعنی بهم ریختگی.
۲) من در مورد یک بیت شماره زده‌ام که نمونه آنرا در بخش فایل‌های ضمیمه تحت نام poem.pdf آورده‌ام.

Answer 1

این پرسش یک پاسخ ساده داره. برای حالت اول در پاسخ آقای میراخانی کافیه شماره بیت را پس از زیرنویس قرار دهید بنابراین

\rlap{%
\زیرنویس{کور}%
\qquad[1/520]
}

حالت اول رو به شما می‌ده.

توی حالت دوم، شما می‌خواهید که شماره بیت رو در انتهای سطر قرار بدهید. برای این کار شما نیاز دارید که پهنای مصرع اول، پهنای مصرع دوم و فاصله بین دو مصرع رو بدونید و اونها رو از پهنای متن کم کنید. بنابراین دستور زیر حالت دوم رو به شما می‌ده:

\rlap{%
\زیرنویس{کور}%
\hskip0.5\dimexpr\textwidth-2\versewidth-\poemcolsepskip\relax[1/520]
}

Answer 2

سلام

---

می‌تونیم از بستهٔ tikz کمک بگیریم. فکر می‌کنم اگه شماره‌ها رو در انتهای بدنهٔ متن قرار بدیم، نظم ایجادشده، چشمان خواننده رو نوازش بکنه! :)

\documentclass[12pt]{article}
%=====================================================
% کدهای اضافه‌شده:
\usepackage{tikzpagenodes}
\newcommand*{\poemno}[1]{%
    \tikz [remember picture,overlay]
    \node [anchor=east] at (0,0 -| current page text area.west) {#1};%
}
%=====================================================
\usepackage{bidipoem}
\usepackage[localise, computeautoilg=on, perpagefootnote=on]{xepersian}
\settextfont[Scale=1]{Yas}
\renewcommand\poemcolsepskip{1.0cm}
%٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪
\makeatletter
\def\@makeLTRfnmark{\hbox{{\latinfont\@thefnmark.}}\space}
\def\@makeRTLfnmark{\hbox{{\persianfont\@thefnmark.}}\space}
\renewcommand\@makefntext[1]{%
    \parindent 1em%
    \noindent
    \hb@xt@1.8em{\hss\if@RTL\@makeRTLfnmark\else\@makeLTRfnmark\fi}#1}
\makeatother
%٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪٪
\begin{document}
مرحوم فروزانفر و زرین‌کوب از شارحین بزرگ و به نام آثار مولوی هستند. همچنین دکتر موحد با تسلط تمام مقالات را تصحیح نموده است.
\begin{traditionalpoem}
{\سیاه آن جوادی که جمادی را بداد} & {\سیاه این خبرها، وین امانت، وین سَداد%
\rlap{%
\زیرنویس{درستی، راستی، استقامت، استواری}}}%
\poemno{[1/253]}
\\
{\سیاه مر جمادی را کند فضلش خبیر} & {\سیاه عاقلان را کرده قهرِ\زیرنویس{قدرت و غلبه} او ضَریر}%
\rlap{%
\زیرنویس{کور}}%
\poemno{[1/520]}
\end{traditionalpoem}
حالا می‌خواهیم به بیت دوم شماره بیت را در آخر آن اضافه کنیم. دو زیرنویس متوالی که امکان (به گمان من) ندارد. پس یک راه حل  این است که شماره بیت را در انتهای بیت و در جلوی آن بنویسیم. مثل مورد زیر
\begin{traditionalpoem}
تا آمدی اندر برم شد کفر و ایمان چاکرم & ای دیدن تو دین من وی روی تو ایمان من%
\poemno{[1/123]}
\end{traditionalpoem}
اگر از ابیات کوتاه‌تری استفاده کنیم:
\begin{traditionalpoem}
مصرع کوتاه‌تر از قبلی & مصرع کوتاه‌تر از قبلی
\\
مصرع کوتاه‌تر از قبلی & مصرع کوتاه‌تر از قبلی%
\poemno{[1/321]}
\end{traditionalpoem}
\end{document}

خروجی:

---

حالت دیگه‌ای هم که می‌شه متصور شد اینه که شماره‌ها به‌فاصلهٔ ثابتی از متن نوشته بشن:

%=====================================================
% کدهای اضافه‌شده:
\usepackage{tikz}
\newcommand*{\poemno}[1]{%
    \tikz [remember picture,overlay]
    \node at (0,0) [xshift=-1.5cm] {#1};%
}
%=====================================================

خروجی:

Answer 3

این پرسش می‌تواند پاسخ‌های متفاوت زیادی داشته باشد. به عنوان نمونه دو پاسخ دیگر نیز برای حالت دوم اضافه می‌کنم.

استفاده از دستور بدوی \everypar

کافی است تا یک محیط نو براساس محیط traditionalpoem تعریف کرد و از دستور بدوی \everypar برای قرار دادن شماره شعر در پایان سطر استفاده کرد:

\makeatletter
\let\@poemlineno\@empty
\newcommand*{\poemno}[1]{\gdef\@poemlineno{#1}}
\newenvironment{mytraditionalpoem}{%
  \ifvmode\else\par\fi
  \everypar{\rlap{\hskip\textwidth\@poemlineno}}
  \begin{traditionalpoem}}{%
  \end{traditionalpoem}}
\makeatother

و محیط جدید بصورت زیر استفاده می‌شود:

\begin{mytraditionalpoem}
{\سیاه آن جوادی که جمادی را بداد} & {\سیاه این خبرها، وین امانت، وین سَداد%
\rlap{%
\زیرنویس{درستی، راستی، استقامت، استواری}}}
\\
{\سیاه مر جمادی را کند فضلش خبیر} & {\سیاه عاقلان را کرده قهرِ\زیرنویس{قدرت و غلبه} او ضَریر}%
\rlap{%
\زیرنویس{کور}}
\poemno{[1/520]}
\end{mytraditionalpoem}

محاسبه پهنای بیت

می‌توانیم پهنای دقیق هر بین را محاسبه کنیم (حداقل به دوبار اجرا نیاز دارد). برای اطلاعات بیشتر این پرسش و پاسخ را ببینید:

\begin{mytraditionalpoem}
{\سیاه آن جوادی که جمادی را بداد} & {\سیاه این خبرها، وین امانت، وین سَداد%
\rlap{%
\زیرنویس{درستی، راستی، استقامت، استواری}}}
\\
\WriteStartXPostoaux
{\سیاه مر جمادی را کند فضلش خبیر} & {\سیاه عاقلان را کرده قهرِ\زیرنویس{قدرت و غلبه} او ضَریر}%
\rlap{%
\زیرنویس{کور}}%
\WriteEndXPostoaux
\rlap{\hskip0.5\dimexpr\textwidth-\currentposxwidth\relax[1/520]}
\end{mytraditionalpoem}