Question

پشتیبانی از موتورهای pdftex و luatex در بسته‌های bidi و xepersian چگونه و در چند مرحله انجام می‌شود؟

Answer 1

پس از انتشار نسخه 41.0 بسته bidi و نسخه 25.9 بسته xepersian، من هیچ تغییر جدیدی در راستای مدرن‌سازی بسته‌ها ندادم تا اگر مشکلی با سیستم جدید ترتیب فراخوانی بسته‌ها وجود دارد گزرش بشه و درست بشه و توی این مدت مشکلات گزارش شده رو درست کردم و نسخه‌های تازه‌ای از بسته‌ها به CTAN دادم.

توی این پرسش و پاسخ گفتم که در کنار حل مشکلات فعلی بسته‌ها، قدم بعدی برای مدرن‌سازی بسته‌ها پشتیبانی از موتور luatex و pdftex هست و این برای تک‌لایو ۲۰۲۶ آماده خواهد بود. حالا که سیستم جدید ترتیب فراخوانی بسته‌ها به پایداری رسیده و مشکلی توی چند روز گذشته گزارش نشده، من کارم رو برای پشتیبانی از موتور luatex و pdftex آغاز می‌کنم. این کار در چند مرحله زیر به همین ترتیب انجام می‌شود:

• ایجاد ابزار اولیه حروف‌چینی نوشتارهای راست به چپ و پارسی با موتورهای luatex و pdftex
• پشتیبانی در موتورهای luatex و pdftex از همه بسته‌هایی که نسخه کنونی بسته‌های bidi و xepersian در آن‌ها برای حروف‌چینی راست به چپ و پارسی تغییر می‌دهند.
• جایگزینی کدهای تک با کد lua تا جای ممکن برای خوانایی، سادگی و سرعت بیشتر.
• ما تا به حال برای داشتن ترتیب درست حروف الفبای پارسی در نمایه و واژه‌نامه، از پیش‌پردازنده xindy استفاده می‌کردیم. برای موتور luatex می‌توان کاری که xindy برای ترتیب حروف الفبای پارسی انجام می‌دهد را بصورت مستقیم در خود luatex و بدون استفاده از هیچ پیش‌پردازنده‌ای انجام داد.
• استفاده از کتاب‌خانه mplib موتور لواتک برای حروف‌چینی کد متاپست بصورت مستقیم در فایل تک و بدون احتیاج به اجرای متاپست بصورت جداگانه.
• نوشتن unicode bidirectional algorithm برای موتور luatex تا نیازی به استفاده از دستورات \lr و \rl هنگام استفاده از luatex نباشد.
• نوشتن الگوریتم کشیدگی برای موتور luatex.

Comments

درود وفا جان،

ممنون از توضیحات و تلاش‌هات برای توسعهٔ این زیرساخت.

این پشتیبانی luatex آیا احتمالا منجر به پایین اومدن اون موانع اولیه و سختی یادگیری تک برای مبتدیان میشه؟ منظورم اینه که برای اون دسته از کسانی که بخوان مشارکت و کمک کنن به توسعهٔ این پروژه آیا این باعث میشه که کار نسبتا راحت‌تری داشته باشن چون بیشتر کد به یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالاتر و راحت‌تری خواهد بود؟ خواستم ببینم این موضوع رو درست فهمیدم یا نه.

یه سوال دیگه‌ای هم در مورد پشتیبانی pdftex و luatex داشتم. آیا این می‌تونه به این کمک کنه که بتونیم خروجی‌های دیگه‌ای مثل HTML بگیریم با استفاده از بسته‌هایی مثل TeX4ht؟ این بسته‌ها معمولا با dvi کار می‌کنن که خوب xelatex پشتیبانی نمی‌کرد و البته فکر کنم luatex هم این کار رو نمیکنه. اما گفتم شاید راه‌کار‌های دیگه‌ای داشته باشه که با استفاده از اونا بشه خروجی HTML گرفت. اگه اطلاعاتی در این مورد هم داری ممنون میشم به اشتراک بگذاری.

ممنون.

نظر داده‌شده Jan 14, 2025 - 08:57:22

توسط neo_apz (24 امتیاز)

---

درود. از پرسش شما سپاسگزارم.

پاسخ پرسش اول بله هست. در موتور LuaTeX می‌توانید از زبان برنامه‌نویسی Lua استفاده کنید که یادگرفتنش ساده است و شاید حتی توی دو سه روز بتونید یاد بگیریدیش. از طرف دیگر چون بیشتر افراد با زبان‌های برنامه‌نویسی مثل C و python و ... آشنا هستند، یادگیری Lua و کد نوشتن به این زبان براشون راحت‌تر هست چون براشون آشناتر هست تا زبان ماکرونویسی خود تک.

برای پرسش دوم الان هم می‌تونید از tex4ht استفاده کنید منتها به جای دستور htlatex باید از دستور htxelatex استفاده کنید. tex4ht از همه بسته‌ها پشتیبانی نمی‌کنه و احتمالا از بسته bidi و xepersian هم پشتیبانی نکنه و احتمالا خطا بگیرید اما افزودن این پشتیبانی کار سختی نیست.

در مورد luatex میشه کاری کرد که نیازی به برنامه tex4ht نباشه و این کار را بصورت مستقیم و بدون نیاز به tex4ht انجام داد. البته اینکه می‌گم میشه این کار رو انجام داد منظورم این نیست که این امکان بصورت آماده در luatex برای درست کردن فایل html از فایل tex فراهم هست بلکه میشه این کار را در زبان برنامه‌نویسی Lua انجام داد.

نظر داده‌شده Jan 14, 2025 - 10:13:15

توسط وفا (25.0k امتیاز)

---

درود

از تلاشهای شما سپاس‌گزارم.

پس از به سرانجام رسیدن هدفی که در این‌جا توضیح دادید، آیا میتوان با استفاده از PlainTeX نوشتارهایی به زبان پارسی تولید کرد؟

نظر داده‌شده Jan 15, 2025 - 16:54:48

توسط farshadrasuli (119 امتیاز)

---

درود. از پیام شما سپاسگزارم. این امکان همیشه وجود داشته اما اگر انتخاب کنید که از فرمت Plain TeX استفاده کنید، خودتون باید همه کارها رو انجام بدهید (اعداد پارسی در محیط ریاضی و ... )

\font\tenrm="IRXLotus:mapping=persian-tex-text" at 20pt
\let\today\relax
\input bidi
\setRTL
\rm
این یک متن نمونه است.
\bye

نظر داده‌شده Jan 15, 2025 - 17:11:16

توسط وفا (25.0k امتیاز)